1910/2006
brąz, 227 x 75 x 85 cm
Ed: EA IV/IV
Tête de cariatide to niezwykłe studium głowy z brązu należące do najbardziej oryginalnych dzieł tego okresu. Modigliani, podobnie jak wielu artystów jemu współczesnych, takich Picasso, Matisse czy Brâncuşi, w pewnym okresie swojej twórczości szukał natchnienia poza Europą. W latach 80. XIX wieku, w okresie Wyścigu o Afrykę prowadzonego przez mocarstwa kolonialne, z Wybrzeża Kości Słoniowej do Paryża trafiały maski Baule, które stały się inspiracją dla artysty. Wybrzeże Kości Słoniowej znajdowało się wówczas pod kontrolą francuską, więc takie obiekty były ogólnie dostępne na paryskich targach staroci czy w Muzeum Etnograficznym Trocadéro. Modigliani z pewnością też widywał je w swoim najbliższym otoczeniu.
Artysta wyrzeźbił Tête de cariatide najpierw w drewnie, a następnie została ona odlana z brązu. Świadczy o tym widoczna na powierzchni rzeźby faktura – odcisk słojów. Dla Modiglianiego rzeźbienie w tym materiale miało istotne znaczenie: było metaforycznym połączeniem z kulturą Baule, wyrażało więź z afrykańskimi rzeźbiarzami. Jeśli przyjrzymy się rzeźbie, zobaczymy empatyczne podejście, z jakim Modigliani tworzył Tête de cariatide.
Rzeźba prezentowana na wystawie jest jedną z ośmiu edycji tej serii. Pozostałe edycje znajdują się w kolekcjach publicznych na całym świecie, w tym w Maroku, Arabii Saudyjskiej oraz na placu przed kościołem Sant’Ivo alla Sapienza w Rzymie.
Amedeo Modigliani (1884–1920) jest jednym z najbardziej cenionych i rozpoznawalnych artystów w historii. Kształcił się we Florencji i Wenecji, zanim w 1906 roku przeniósł się do Paryża, gdzie dołączył do École de Paris. Choć był związany z takimi artystami jak Pablo Picasso czy Constantin Brâncuși, Modigliani zachował niezależny głos artystyczny. Podobnie jak wielu modernistów początku XX wieku, fascynował się sztuką pozaeuropejską. W Muzeum Etnograficznym Trocadéro oraz na wystawach kolonialnych zetknął się z rzeźbą afrykańską i oceaniczną, która miała ogromny wpływ na jego język formalny. Ich uproszczona, symboliczna wizja postaci ludzkiej – tak odmienna od akademickiego realizmu – dała mu nowe możliwości wyrazu, oparte na duchowej esencji, a nie powierzchownym podobieństwie.
W latach 1909–1914 Modigliani stworzył około 25 rzeźb, jednak z powodu problemów zdrowotnych musiał porzucić to medium. Jego jedyna indywidualna wystawa za życia, zorganizowana w Galerie Berthe Weill w Paryżu w 1917 roku, została zamknięta przez policję po jednym dniu od otwarcia ze względu na erotyczny charakter przedstawionych na obrazach aktów. Zmarł w ubóstwie w wieku zaledwie 35 lat.
Dziś Amedeo Modigliani uznawany jest za jednego z najważniejszych artystów XX wieku. Jego dzieła znajdują się w kluczowych muzealnych kolekcjach na świecie, m.in. w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Tate Modern w Londynie oraz Musée d’Orsay w Paryżu. W 2015 roku jego obraz Nu couché został wylicytowany w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku za 170,4 miliona dolarów, co uczyniło go jednym z najdroższych dzieł sztuki sprzedanych na aukcji.
